AB'de hesaplar Charles Michel sonrasında dümene Orban'ın geçmemesi için yapılıyor

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel'in Belçika'dan Avrupa Parlamentosu (AP) üyeliği için aday...

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel'in Belçika'dan Avrupa Parlamentosu (AP) üyeliği için aday olması, seçilirse görevini erken bırakacağını bildirmesi nedeniyle tüm hesaplar, 1 Temmuz'da AB Dönem Başkanlığını devralacak Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın, Michel'in de yetkilerini devralarak AB'nin dümenine geçmesini engellemek üzere yapılmaya başlandı.

AB Konseyi Başkanı Michel'in hafta sonunda, 6-9 Haziran'da yapılacak Avrupa seçimlerinde aday olmaya karar verdiğini ve seçilirse mevcut görevini erken bırakacağını duyurması, AB'de belirsizlik ve endişeye yol açtı.

Belçika Valon Liberaller partisinden AP üyeliği için aday olan Michel, normalde yeni AB Komisyonunun kurulacağı kasım sonuna kadar görevini sürdürecekti ancak seçimlerin ardından AP'de yemin etmesi halinde temmuzda mevcut görevine veda edecek.

AB liderlerinin Michel'in yerine geçecek isim üzerinde uzlaşamamaları durumunda, 1 Temmuz'da AB Dönem Başkanı olacak Macaristan'ın Başbakanı Orban, AB Konseyi Başkanlığı görevini de üstlenecek.

Toplantılara başkanlık etmek, toplantı gündemi belirlemek, AB içinde mutabakat sağlanmasına yardımcı olmak ve Birliğin liderler seviyesinde dış temsilini gerçekleştirmekle sorumlu olan AB Konseyi Başkanı görevini Orban'a bırakmamak için planlar yapılmaya başlandı.

- Uzmanlar, Orban'ın başkanlık görevini devralmasının Brüksel için "kabus" olacağı yorumunu yapıyor

Uzmanlar, Rusya yanlısı duruş benimsemekle ve AB kurallarına uymamakla suçlanan, Birliğin Ukrayna'ya mali destek paketini veto eden ve Ukrayna’nın Birliğe üyelik sürecine sıcak bakmayan Orban'ın, AB Konseyi Başkanı olmasının Brüksel için "kabus" olacağı yorumunu yapıyor.

AB Konseyi Başkanlığı sorumluluklarını geçici olarak üstlenmesi halinde Orban'ın görev süresi boyunca AB'nin yasama kararlarını şekillendirme gücü olacak.

Buna rağmen, Orban'ın başkanlık koltuğuna oturmasını engellemek için yasal olarak basit çoğunluğun aranacağı planlar üzerinde çalışıldığı belirtiliyor.

Michel, yerine geçecek ismin haziranda belirlenebileceği ve AP üyeliğinin temmuzda kesinleştireceğini aktararak, "Viktor Orban'dan kaçınmak için siyasi irade olduğu sürece (bunu mümkün kılmak için) elimizde pek çok araç var." dedi.

AB Konseyi Başkanlığı için adı geçenler arasında Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Lüksemburg Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Xavier Bettel ve hakkındaki yolsuzluk davası nedeniyle istifa eden Portekiz’in eski Başbakanı Antonio Costa bulunuyor.

AB mevzuatına göre, 27 liderin yeni başkanı belirleyememesi durumda basit çoğunluğu temsil eden 14 ülke, Orban'ın başkanlık görevini almasını engelleyebilir veya başka bir ismin atanması için oy kullanabilir.

- Macaristan ve AB arasında bitmeyen anlaşmazlıklar

Macaristan ve AB arasında Ukrayna'ya mali yardım sağlama ile bu ülkeyle üyelik müzakerelerini başlatma, göçmenler ve dış politika konularında anlaşmazlıklar bulunuyor.

Macaristan, Ukrayna'nın AB üyeliğine ilişkin müzakerelerin başlamasını ve bu ülkeye 50 milyar avroluk yeni mali yardım paketini desteklemiyor.

Ukrayna'ya yönelik 50 milyar avroluk yeni yardım paketinin AB bütçesinden sağlanmaması gerektiğini savunan Orban, AB'nin 14-15 Aralık Zirvesi'nde, söz konusu paketi veto etmişti.

Zirvede Ukrayna'nın AB üyelik müzakerelerine başlaması kararı ise Orban'ın kahve içme önerisiyle Almanya Başbakanı Olaf Scholz tarafından salondan çıkarılmasıyla alınabilmişti.

AB liderlerinin şubatta düzenleyeceği olağanüstü zirvede, Ukrayna'ya mali yardım konusunun yeniden ele alınması bekleniyor. Orban'ın bu süreçte ikna edilememesi halinde, oy birliği gerektirmeyen diğer formüllerin de değerlendirilebileceği belirtiliyor.

Orban, ayrıca AB'yi ülkesinde "göçmen gettoları oluşturmak" ve AB Komisyonunu, hukukun üstünlüğüne yönelik endişelerle ülkesine yönelik milyarlarca avro fonu dondurarak "şantaj yapmakla" suçlamıştı.

- AB, Macaristan'ın milyarlarca avroluk fonlarını dondurmuştu

AB Komisyonu, Macaristan'da hukukun üstünlüğüne yönelik endişelerle AB ortak bütçesinden bu ülkeye tahsis edilen milyarlarca avroyu Aralık 2022'de dondurmuştu.

Macaristan'ın Ukrayna'nın AB üyelik müzakerelerine başlamasını veto etmemesi için yapılan pazarlıklar kapsamında 13 Aralık'ta bu dondurulan fonların 10,2 milyar avroluk kısmı serbest bırakılmıştı. AB'nin halen Macaristan'a tahsisli 21 milyar avroyu dondurmaya devam ettiği belirtiliyor.

- Macaristan'ın AB Dönem Başkanlığını devralması uygun görülmemişti

AP daha önce aldığı bağlayıcı olmayan kararla, Macaristan'ın 1 Temmuz 2024'te 6 aylığına AB Dönem Başkanlığını devralmaya uygun ülke olmadığını bildirmişti.

Karara gerekçe olarak Macaristan’daki "demokratik gerileme", hukuk ihlallerine ve temel haklardaki sınırlamalar gösterilmişti.

Karar, 144'e karşı 442 oyla alınırken, tavsiye niteliğindeki kararın AB mevzuatında yaptırım gücü bulunmuyor.